Wij en Wadvogels

De ‘Wij en Wadvogel monitor’ heeft als doel inzicht te verkrijgen in de effectiviteit van diverse activiteiten uitgevoerd door negen natuurorganisaties binnen het kader van het Wij en Wadvogels project. Deze monitor beoogt het begrijpen van bewustzijn en steun voor vogelbescherming onder zowel bewoners als bezoekers. Bovendien onderzoekt het de standpunten van ondernemers en welke rol zij (kunnen) spelen in het vormgeven van beleving, communicatie en voorlichting rondom dit thema.

Aanleiding

Met het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij & Wadvogels’ slaan negen organisaties de handen ineen voor het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Deze negen organisaties zijn: Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Waddenvereniging en Vogelbescherming Nederland.

Wij en Wadvogels richt zich in de periode 2019-2026 op drie sporen:

• Fysieke maatregelen door aanleg en inrichting van nieuwe locaties binnen- en buitendijks voor wad-, weide- en duinvogels en/of versneld herstel van bestaande locaties.
• Vergroten rust, bewustwording en draagvlak door geleiding en gastheerschap van bewoners en bezoekers op kwelders, stranden en zandplaten, gecombineerd met creëren van draagvlak en bewustwording in het hele Waddengebied via communicatie en voorlichting.
• Kennis vergaren en uitwisselen door goed meten van de effectiviteit van maatregelen: leren van ervaring.

ETFI meet de effecten van de maatregelen die gericht zijn op het creëren en vergroten van bewustwording en draagvlak, en deelt de kennis met de projectpartners.

Probleemoplossing

Het aanbod van belevingsactiviteiten in het Waddengebied is enorm divers. Lokale ondernemers, bewoners en vertegenwoordigers van natuurorganisaties bundelen hun krachten en ontketenen een ware golf van creativiteit om de soms weerbarstige Waddennatuur op boeiende wijze te presenteren aan bezoekers. Ondanks de lange traditie van het organiseren van deze belevenissen valt op dat het effect op de deelnemers zelden gemeten wordt.

De Wij en Wadvogel monitor draagt bij aan een verhelderende blik op welke (belevings-) activiteiten en fysieke maatregelen het meest effect hebben op kennis, houding en gedrag van recreanten in het Waddengebied. De resultaten leiden tot strategieën om de vogelbeleving te verrijken voor zowel de strandganger, de natuurliefhebber als de vogelexpert, terwijl tegelijkertijd de verstoring van vogels wordt geminimaliseerd.

Het projectteam bestaat uit:

• Ben Wielenga, onderzoeker
• Noël Middelhoek, onderzoeker
• Dr. Akke Folmer, projectleider en senior onderzoeker

Aanpak

We hebben eerst bestaande kennis over de relatie tussen vogels, recreatie en toerisme (avitourism) in kaart gebracht, een stakeholder analyse uitgevoerd en interviews gehouden met de belangrijkste belanghebbenden. Op basis hiervan en ervaring van de onderzoekers en projectpartners is de methodiek voor de effectmeting (of monitor) vastgesteld.

De kern van de monitor draait om inzicht verkrijgen in de drie B’s: bewustwording, beleving, en bescherming van vogels in het Waddengebied. Hiervoor meten we verwachtingen, percepties, houdingen, gedrag, attitudes en draagvlak ten aanzien van Wadvogels en de beoogde projecten van Wij en Wadvogels. We vragen bijvoorbeeld naar participatie in vogelobservatie, kennis over vogels en bewustzijn van vogelverstoring door eigen en andermans recreatief gedrag. De effectmeting wordt uitgevoerd aan het begin en aan het eind van het project.

In de tussenperiode voeren we kwalitatief onderzoek uit op specifieke locaties van het project Wij en Wadvogels. Hiervoor worden samen met de opdrachtgevers bepaalde plekken geselecteerd waar recentelijk maatregelen zijn ingevoerd.

In de zomer van 2022 onderzocht het projectteam de effectiviteit van de getijdenwijzer in Westhoek. In de zomer en in het najaar van 2023 is onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de maatregelen in het Normerven en de Westerplas. Voor het Amstelmeer is een nulmeting uitgevoerd om te kijken naar gedragingen van waterrecreanten in een gebied waar in de toekomst een binnendijkse hoogwatervluchtplaats en broedeiland gerealiseerd gaat worden.

Resultaten

De effectmeting is in 2021 uitgevoerd onder 1332 bewoners en 3152 bezoekers in het hele Waddengebied.

Vogels observeren is populair onder bewoners en bezoekers; een kwart van de bezoekers en een derde van de bewoners geeft aan vogels te observeren in het Waddengebied. Bewoners en bezoekers geven zichzelf echter gemiddeld een onvoldoende op hun eigen vogelkennis.

Het draagvlak voor vogelbescherming is hoog onder bewoners en bezoekers. Daarnaast zijn bewoners en bezoekers in hoge mate bereid om vogelbeschermingsmaatregelen op te volgen. Ze zien echter wel veel verstoring van vogels door anderen. Daarnaast wordt vogelverstoring door eigen recreatief gedrag enigszins onderschat. Veel bezoekers en bewoners zouden meer informatie willen over hoe ze meer rekening kunnen houden met vogels. Ze vinden ook dat er meer gedaan mag worden aan natuureducatie op scholen ten aanzien van de bijzondere Waddennatuur en dat toeristische ondernemers hun gasten meer kunnen bijbrengen op gebied van natuur- en vogelbescherming. Lees hier de rapportages ‘Bewustwording van, en draagvlak voor, vogels en vogelbescherming onder bezoekers en bewoners van het Waddengebied‘ en ‘Wij en Wadvogels, ondernemers aan het woord‘.

Dit onderzoeksproject loopt van januari 2020 tot december 2026